Rechtspraak

Ook in Nederland is er behoefte aan rechters die in wijken en buurten op een laagdrempelige en toegankelijke manier rechtspreken. Dat is 1 van de belangrijkste uitkomsten van een onlangs verschenen onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) naar de Belgische en Franse vrederechter. De Rechtspraak ziet deze conclusie als steun in de rug voor vergelijkbare projecten die inmiddels in Nederland gestart zijn.Informeel en oplossingsgerichtDe Rechtspraak experimenteert al enige tijd met verschillende vormen van toegankelijkere rechtspraak. Zo zijn in 2018 bijvoorbeeld de Rotterdamse regelrechter en de Haagse wijkrechter van start gegaan. Deze nieuwe vormen van rechtspraak geven mensen de kans op laagdrempelige wijze hun juridische problemen voor te leggen aan een rechter. Onder leiding van de rechter wordt gezocht naar een oplossing voor onderliggende problemen en waar nodig een juridische knoop doorgehakt.InvoeringDe conclusie van het WODC is dat de invoering van een ‘nabijheidsrechter' een belangrijke bijdrage kan leveren aan het maatschappelijk effectiever maken van rechtspraak. De onderzoekers bevelen aan de invoering geleidelijk te laten verlopen, als vervolg op de lopende experimenten binnen de Nederlandse rechtspraak.WODC-rapport: Naar een nabijheidsrechter (rijksoverheid.nl)Themapagina: maatschappelijk effectieve rechtspraak

Het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering wijzigt per 1 oktober 2019. De wet maakt een einde aan het digitaal indienen van handelsvorderingsprocedures bij de rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland. Daarnaast wordt een aantal procesrechtelijke vernieuwingen in Rechtsvordering ingevoerd. Dit laatste betekent onder andere dat alle civielrechtelijke procesreglementen moeten worden aangepast.Korte invoeringstermijnVanwege de korte invoeringstermijn worden rondom 1 oktober alleen de procesreglementen aangepast waarop het wetsvoorstel de grootste impact heeft: • kanton dagvaardingszaken; • civiele dagvaardingszaken rechtbanken; • handel dagvaardingszaken hoven.De overige procesreglementen volgen zo snel als mogelijk, maar uiterlijk op 1 januari 2020.Strekking van de procesrechtelijke wijzigingenBij de procesrechtelijke wijzigingen gaat het, kort samengevat, om uitbreiding van de centrale rol van de mondelinge behandeling, de regierol van de rechter en het vervallen van het pleidooi. De dagvaarding en het verzoekschrift en de wijze van aanbrengen blijven in de huidige vorm bestaan (oftewel: de KEI-term 'procesinleiding' vervalt) en de rol blijft gehandhaafd. Stopzetting pilots handelsvorderingszakenDe stopzetting van de pilots in Gelderland en Midden-Nederland is volop in voorbereiding. ‘Mijn rechtspraak' en het ‘Aansluitpunt Rechtspraak' worden niet afgesloten. Uitgangspunt is dat zaken die digitaal zijn aangebracht ook digitaal worden afgerond. Vanaf 1 oktober wordt de procesinleiding vervangen door de dagvaarding. Dagvaardingen die op of na 1 oktober betekend zijn, worden op papier ingediend, net als bij andere rechtbanken. Zie voor meer informatie rechtspraak.nl. Overige wijzigingenNaast aanpassing van de procesreglementen wordt gewerkt aan aanpassing van rechtspraak.nl, formulieren, roljournalen en andere documenten. Het streven is om alle essentiële wijzigingen per 1 oktober gereed te hebben.

Het aantal mensen dat door schulden onder toezicht is komen te staan van een bewindvoerder is de afgelopen jaren fors gestegen. Waren er in 2013 nog ongeveer 35.000 mensen onder bewind, in 2018 waren dat er al ruim 56.000. Een stijging van zo'n 60 procent. De totale groep van mensen die onder bewind staan is veel groter: in 2018 waren dit er 255.150.Bewind is een maatregel om iemand te beschermen die niet goed voor zijn geldzaken en zijn bezit kan zorgen. De kantonrechter benoemt dan een bewindvoerder die dit voor hem doet.Rechters maken zich grote zorgen over de steeds grotere groep mensen die zich moeilijk staande houdt in deze ingewikkelde samenleving en daardoor onder bewind komt te staan. Hulp is moeilijk te vinden en rechtszaken kunnen de problemen alleen maar verergeren. Vandaag werd ook bekend dat mensen met schulden en lage inkomens steeds minder geld overhouden voor boodschappen, kleding, persoonlijke verzorging, te wijten aan de gestegen uitgaven aan huur, energie en zorgkosten. Hulp bij schulden en bewindDaarom ontwikkelen rechters nieuwe initiatieven om mensen uit het schuldenmoeras te trekken. Zo stellen sommige rechtbanken schuldenfunctionarissen aan. Schuldeisers die normaal gewend zijn een schriftelijk vonnis af te wachten worden uitgenodigd naar de rechtbank te komen en een betalingsregeling te treffen. Ook behandelen rechters waar mogelijk verschillende schulden tegelijk om mensen zo snel mogelijk uit de rode cijfers te helpen.Lees meerMeer over wat rechters momenteel doet om de schuldenproblematiek te voorkomen en op te lossen lees je in het verhaal Jouw schuld, mijn zaak (pdf#page=7, 0 B) in het laatste Rechtspraak Magazine.

Verslag van een rechtszittingOp 21 maart 2018 konden we naar de stembus om nieuwe gemeenteraden te kiezen. Dat kon Adam (29) uit Valkenburg in de gemeente Katwijk ook, maar dat deed hij niet. Een maand later gooit hij zijn stempas in de vuilnisbak. Heel begrijpelijk als je niet hebt gestemd, maar de stempas is van papier. U voelt hem misschien al aankomen. Op het ‘milieuparkje' op het Valkenburgse Duyfrakplein staan 9 afvalcontainers: 2 voor plastic, metaal en drinkpakken, 2 voor papier, 2 voor glas, 1 voor textiel, 1 voor groente-, fruit- en tuinafval en 1 voor restafval. Adam gooit zijn zak met vuil in de grijze afvalcontainer voor… restafval. En daar mag geen papier in! Een goa (gemeentelijk opsporingsambtenaar – zo worden ze in Katwijk genoemd) graaft in de vuilniszak, fotografeert om 11.11 uur de stempas, meldt zich bij Adam aan de deur en laat de foto op zijn slimme telefoon zien. Adam is het haasje. ExpresAdam krijgt een boete (strafbeschikking) van 95 euro, maar die weigert hij te betalen. Hij gaat in beroep (verzet). En aldus zit hij vandaag in zaal F1 van het Haagse gerechtsgebouw tegenover de economische politierechter. ‘Het klopt dat ik mijn stempas in de bak voor het restafval heb gedaan en dat deed ik expres', zegt Adam. Niet per ongeluk, nee, met opzet. Je zou denken: daarmee maak je het jezelf niet gemakkelijk bij de strafrechter, maar Adam is nog niet klaar. ‘Ik scheid afval altijd, maar de papierbakken op het plein zitten propvol. Het papier ligt op straat en ik wil niet dat mijn stempas op straat komt te liggen. Daar staat persoonlijke informatie op. Als de papierbakken niet altijd vol waren, dan zou ik mijn pas niet bij het restaval hebben gedaan.' Om zijn betoog kracht bij te zetten, laat hij politierechter Van Essen en officier van justitie Poelman een recente foto van de volle papiercontainers op het Duyfrakplein zien.PrincipeAdam heeft geen strafblad en verdient genoeg om de boete van 95 euro te betalen. ‘Als ik u zo hoor, dan gaat het u om het principe', constateert politierechter Van Essen. Officier van justitie Poelman kan wel begrijpen waarom Adam huiverig was om zijn stempas bij het oud papier te doen. Natuurlijk, de stempas hoorde niet thuis in de vuilniszaak die bij het restafval werd gegooid. ‘De afvalstoffenverordening van Katwijk is heel duidelijk. Papier moet apart worden aangeboden, maar ik kan best wel volgen waarom mijnheer zijn stempas in die zak deed. Je wilt niet dat je persoonlijke gegevens op straat komen te liggen.' Omdat Adam heeft gezegd dat hij persoonsgevoelige paperassen in de toekomst zal verscheuren om ze tóch bij het oud papier te kunnen doen, stelt ze voor om zijn boete voorwaardelijk te maken. ‘Met een proeftijd van 1 jaar.' ‘Het zal niet meer gebeuren', zegt Adam.SchuldigOok de economische politierechter begrijpt waarom Adam heeft gedaan wat hij heeft gedaan. Dat hij zijn stempas bij het restvuil deed en dat dit niet mocht, staat als een paal boven water. ‘Het had op een andere manier gemoeten.' Maar de straf die daarop moet volgen, is een andere zaak. De boete zo houden, hem voorwaardelijk maken? Helemaal geen boete? Rechter van Essen: ‘Ik kan mij uw standpunt wel voorstellen. Ik vind het ook goed dat u hier bent gekomen en dat u de verantwoordelijkheid neemt voor wat u hebt gedaan. Daarom ga ik artikel 9a toepassen. Dat betekent dat ik vind dat u wel schuldig bent, maar dat ik u geen straf opleg. Ik geef u geen voorwaardelijke boete, want u bent genoeg gewaarschuwd.' ‘Dat klopt', reageert Adam.

Vorig jaar boog de rechter zich over ruim 36.000 echtscheidingszaken. Bij veel van deze zaken zijn kinderen betrokken. Zij worden geconfronteerd met het feit dat hun ouders uit elkaar gaan en moeten daar een weg in zien te vinden. Daarom krijgen kinderen van 12 tot en met 18 jaar de gelegenheid om in een speciaal kindgesprek aan de rechter te vertellen wat zij vinden van de situatie, en hoe het volgens hen verder moet. In het onderstaande filmpje legt kinderrechter Susanne Tempel uit hoe zo'n gesprek gaat en waarover wordt gesproken: ‘Ik probeer met alles rekening te houden, met wat de ouders willen én wat kinderen willen.'Meer informatieOp onze website vind je meer informatie over het kindgesprek en de echtscheidingsprocedure.

Verslag van een rechtszittingAnita* koopt eind 2015 voor ‘de meiden' op het internet een stel ‘libido opwekkende' pillen. ‘Die hebben we altijd in huis', zegt ze tegen de economische politierechter in zaal K2 van het Haagse gerechtsgebouw. Dus ook op de avond van 18 december 2015, als het Haags Economisch Interventie Team (HEIT) een inval doet in haar nering in de Geleenstraat – 1 van de 2 prostitutiestraten in Den Haag.De politie treft in Anita's bordeel de 46 pillen die ze op het internet heeft aangeschaft. Sekspillen (volgens het Openbaar Ministerie Viagra) die ze heeft ingevoerd zonder daarvoor een handelsvergunning te hebben. ‘Ik heb ze gewoon op het internet gekocht. Ik wist niet dat dat niet mocht', zegt Anita (38), die na de HEIT-inval het bordeel 6 maanden heeft moeten sluiten. Ze krijgt ook een boete (strafbeschikking) van 400 euro. Die weigert ze te betalen. Niet alleen omdat ze vindt dat ze niets verkeerd heeft gedaan, maar vooral omdat een schuldbekentenis een strafblad oplevert. En dat kan ze er niet bij hebben als de gemeente ieder jaar het bordeel tegen het licht houdt.OnlineDe lustopwekkende pillen die in het bordeel werden gebruikt, kwamen altijd van ‘buiten', en het leek de bedrijfsleidster goed om die spullen zelf in huis te halen, zegt ze tegen de economische politierechter Linda Bannink. ‘Dan weet ik dat het geen rotzooi is. Of ik ze zou verkopen of weggegeven, zover was ik nog niet. Er stond Blueberry op. Ik wist niet dat het Viagra was. Geen idee.' Moeilijk was het niet om aan de pillen te komen. ‘Libido opwekkende pillen zijn overal te koop. Als je online gaat, dan krijg je tienduizenden sites waar je die pillen kunt kopen. Ik had niet de indruk dat het illegaal was.' En hoe wist Anita dat de pillen op het internet veilig waren? ‘Omdat ik ze op een website had gekocht.' Terwijl je dan juíst niet weet wat je koopt, oppert de politierechter. Anita: ‘Ik had er verder niet over nagedacht.'OvertredingHij kan er niets aan doen dat Anita een strafblad krijgt als ze wordt veroordeeld, zegt officier van justitie Sadao Mentrop. Maar die straf verdient Anita volgens hem toch echt. Omdat de zaak in zijn ogen veel eerder behandeld had moeten worden, vraagt hij de rechter wel om Anita een lagere boete van 100 euro te geven. 100 of 400 euro – daar gaat het niet om, zegt Anita's raadsman Mariano Cantarella. ‘Het gaat echt om veel meer.' En daarmee bedoelt hij de jaarlijkse toets door de gemeente. En dat terwijl er volop redenen zijn om Anita vrij te spreken. Om te beginnen heeft het Openbaar Ministerie er veel te lang over gedaan om de zitting voor de economische politierechter te brengen, ‘waardoor ze niet ontvankelijk is in de vervolging', aldus raadsman Cantarella. ‘Mevrouw wordt een overtreding ten laste gelegd. Daarop staat een verjaringstermijn van 3 jaar. Daar zijn we ruimschoots overheen.'BlueberryEn dan de lustopwekkende pillen die Anita voor ‘haar meiden' in huis had gehaald. Raadsman Cantarella: ‘Het OM zegt dat het om Viagra gaat, maar dat is niet zo. Alleen al daarom moet er vrijspraak volgen. De inspecteur van de Inspectie Volksgezondheid heeft het over het merk Blueberry. De pillen zijn beoordeeld, maar niet onderzocht. De tenlastelegging deugt daarom niet.' Er deugt wel meer niet, vindt de advocaat. Anita had ook geen raadsman bij haar verhoor in de Geleenstraat. ‘Haar recht op consulatie is geschonden.' Hij houdt niet op: ‘Ook wil ik niet onbesproken laten dat mijn cliënte helemaal geen pillenvoorraad had. Er is sprake van een voorraad als er bedrijfsmatige activiteiten zijn en de pillen in het economische verkeer komen'. Volgens de raadsman is het zo klaar als een klontje dat Anita de lustopwekkende pillen gewoon mocht hebben; er was niets illegaals aan. De raadsman heeft nog 1 puntje: het bordeel (seksinrichting) in de Geleenstraat wordt geëxploiteerd door een bv. ‘De pillen zijn gekocht voor de bv. Mijn cliënte is bestuurder van die bv, alleen het OM vervolgt haar niet als feitelijk leidinggevende maar als privépersoon. Dat kan niet. Ook daarom moet zij worden vrijgesproken.'VerpakkingRaadsman Cantarella heeft zoveel argumenten in stelling gebracht, dat officier van justitie Mentrop 10 minuten nodig heeft om hem adequaat van repliek te kunnen dienen. Als de zitting in zaal K2 wordt hervat, is de officier niet van mening veranderd. Anita heeft opzettelijk gehandeld en dan is het een misdrijf. En een misdrijf verjaart niet na 3 jaar. Anita wilde zelf geen advocaat toen ze in december 2015 door de politie werd verhoord. De pillen mogen niet zijn onderzocht, de verpakking is dat wel. ‘Daar staat op wat in de pillen zou zitten.' (Er zou sildenafil in hebben gezeten, en dat zit ook in Viagra.) En het argument dat Anita hier niet had moet zitten als privépersoon (natuurlijk persoon), maar als vertegenwoordiger van de bv (rechtspersoon)? De officier: ‘Daar kan ik verder niet op reageren, dank u wel.' Advocaat Cantarella houdt voet bij stuk. Het gaat wel om een overtreding van de geneesmiddelenwet. En in die pillen kan van alles hebben gezeten. ‘Je beoordeelt toch niet aan de buitenkant wat er aan de binnenkant in zit?' En tenslotte: Anita is in loondienst bij de bv die het bordeel runt, dus die had vervolgd moeten worden.VrijEn nu heeft politierechter Bannink 10 minuten nodig om de argumenten van Anita's raadsman op waarde te schatten. Eenmaal terug in zaal K2 is het rap gebeurd met de koopman. De rechter: ‘Ik heb alles goed bekeken en uiteindelijk strand ik op het feit dat de bv en niet u vervolgd had moeten worden. De andere punten die naar voren zijn gebracht slagen wat mij betreft niet. Die zal ik verder niet bespreken, of u moet daar behoefte aan hebben. Waar het om gaat is dat u als werknemer van de bv de pillen heeft gekocht voor de bv. Als het OM in de beschuldiging had gezet dat u feitelijk leidinggevende van de bv was, dan had u vervolgd kunnen worden, maar dat staat er niet. U wordt vervolgd als natuurlijk persoon, en dat kan niet. Daarom spreek ik u vrij.' Officier van justitie Mentrop weet het meteen: hij gaat niet in beroep. Net als Anita.* Anita is niet haar echte naam.

Wetgeving maakt einde aan verschil in procesrecht rechtbankenDe Eerste Kamer heeft onlangs ingestemd (eerstekamer.nl) met wetgeving die enkele belangrijke vernieuwingen in het civiele procesrecht regelt. Hiermee krijgt de rechter bijvoorbeeld meer ruimte om regie te voeren in het begin van een procedure. Daarnaast maakt de aangenomen wet een einde aan het digitaal procederen bij handelsvorderingen met verplichte procesvertegenwoordiging bij de rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland. Dit betekent dat voor alle nieuwe zaken die na de inwerkingtredingsdatum (1 oktober 2019 (pdf, 0 B)) van deze wet worden aangebracht bij alle rechtbanken weer hetzelfde procesrecht geldt. Verschil in procesrechtMet de nieuwe wet wordt wetgeving uit 2016 ingetrokken voor de rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland. Deze wetgeving maakte een proef met digitaal procederen bij deze rechtbanken juridisch mogelijk. Omdat de Rechtspraak heeft besloten digitalisering anders vorm te geven en het digitaal procederen niet landelijk wordt ingevoerd, ontstond de onwenselijke situatie dat het procesrecht van de 2 rechtbanken afweek van de rest van het land. Aan deze situatie komt nu een einde. VernieuwingenDe wet uit 2016 gaf niet alleen mogelijkheden voor digitalisering. Deze bracht ook vernieuwingen in het civiele procesrecht. Het onlangs aangenomen wetsvoorstel regelt dat enkele belangrijke vernieuwingen uit de wet van 2016 nu worden overgenomen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Deze komen door het wetsvoorstel beschikbaar voor alle rechtbanken en gerechtshoven in alle civiele zaken. De rechter krijgt bijvoorbeeld meer ruimte om regie te voeren in het begin van de procedure en kan zo meer maatwerk bieden voorafgaand aan en tijdens de mondelinge behandeling. Ook vervalt het pleidooi. Het is nog niet duidelijk wanneer andere onderdelen van de wet uit 2016 worden ingevoerd, zoals de procesinleiding en strakkere termijnen.Advocaten procederen voorlopig op papierAdvocaten die, na inwerkingtreding van de wet, een civiele vorderingsprocedure starten bij de rechtbanken Midden-Nederland of Gelderland, moeten dat weer zoals voorheen op papier doen met een dagvaarding. De rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland zullen de digitale zaken in beginsel digitaal afdoen. In zaken die de rechtbanken niet digitaal willen afdoen, zal contact worden gezocht met de betrokken advocaten. Deze situatie is tijdelijk, in afwachting van de plannen voor digitale toegankelijkheid in civiele zaken en bestuursrechtelijke zaken. InvoeringDe wet treedt in werking op 1 oktober 2019. Deze datum is met name ingegeven om zo snel mogelijk het procesrecht bij de rechtbanken Midden-Nederland en Gelderland weer gelijk te trekken met de overige rechtbanken. Voor de procesrechtelijke vernieuwingen zijn aanpassingen nodig aan de procesreglementen. Hier wordt binnen de Rechtspraak op dit moment hard aan gewerkt. Er zal ook landelijk nadere informatie volgen via (aanpassingen op) rechtspraak.nl en het Rechtspraak Servicecentrum, voor lopende maar ook voor nieuwe zaken.

Het Rechtspraak Servicecentrum (RSC) verlengt de proef waarbij mensen via WhatsApp vragen kunnen stellen. Wel verandert het onderwerp waarover dat kan. Sinds maandag 1 juli biedt het RSC via WhatsApp technische en functionele ondersteuning voor de digitale diensten van de Rechtspraak. Het gaat dan om vragen over de werking van de digitale systemen en formulieren. Het RSC startte op 1 oktober vorig jaar met het aanbieden van WhatsApp voor vragen over gezag. In de praktijk blijkt dat veel mensen dit kanaal weten te vinden en het gebruik van WhatsApp als drempelverlagend ervaren. Wel bleek dat veel vragen, juridische adviesvragen bleken te zijn. Op die vragen kan de Rechtspraak vanwege haar onafhankelijkheid en onpartijdigheid, geen antwoord geven. Daarom is gezocht naar een onderwerp waarbij het RSC weg kan blijven van de juridische inhoud. Het RSC beantwoordt daarom sinds 1 juli vragen van burgers en advocaten die gebruik maken van de digitale diensten en formulieren van de Rechtspraak. Als het vervolg van de proef met WhatsApp succesvol is, wordt gekeken of dit kanaal structureel en ook voor andere vragen ingezet wordt.Het Rechtspraak ServicecentrumHet Rechtspraak Servicecentrum is de vraagbaak voor particulieren, organisaties en professionele partijen. Van maandag tot en met vrijdag van 08.00 uur tot 20.00 uur zitten medewerkers klaar om vragen over (digitaal) werken en rechtspraak in het algemeen te beantwoorden. Dit kan via social media (Twitter, Facebook en LinkedIn) of telefonisch (088 361 61 61).

Meet the judge: in gesprek met rechters Hoe ziet het Nederland er nu en later uit op het gebied van duurzaamheid, onderwijs, werk en inkomen, gezondheidzorg en samenleven? Politici, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties bespreken dat op 30 en 31 augustus tijdens het eerste landelijke Democratiefestival in Nijmegen. Ook de Rechtspraak neemt deel. Zo kunnen bezoekers tijdens meet the judge-sessies in gesprek met rechters, zijn er interactieve rechtspraakcolleges en worden bij een speciale kinderrechtbank zittingen nagespeeld.VierenHet Democratiefestival is een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Met het festival, geïnspireerd door Scandinavische en Baltische edities, wordt de democratie gevierd. Er zijn debatten, open colleges, workshops, theater, filmvertoningen en meer. Het doel is mensen bij elkaar te brengen die elkaar in het dagelijks leven misschien niet zo snel tegenkomen en zo de maatschappelijke dialoog te stimuleren. Het festival vindt plaats op het Veur-Lent eiland bij Nijmegen en is gratis toegankelijk. Meer informatie: democratiefestival.nu

Video: rechter Jan Moors geeft een toelichtingHet afgelopen jaar steeg het aantal door de rechter opgelegde tbs-maatregelen. In 2018 werd de maatregel 251 keer opgelegd door de rechter, in 2017 was dit 209 keer. Een verklaring voor de stijging is niet met zekerheid te geven, er is geen onderzoek naar gedaan. Rechter Jan Moors vermoedt dat steeds meer mensen met een psychische stoornis in aanraking komen met het strafrecht. Cijfers20142015201620172018181147175209251 Tabel: aantal zaken waarin tbs is opgelegdZie ook: themapagina tbs