Rechtspraak

Vorige maand werden 199 faillissementen uitgesprokenRechtbanken hebben in april 199 faillissementen uitgesproken. Dit zijn er 35 minder dan in maart en 227 minder in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Dit blijkt uit cijfers van de Raad voor de rechtspraak. Vorige maand gingen 137 rechtspersonen (bedrijven/organisaties) en 62 natuurlijke personen (individuen) failliet. Sinds mei 2020 daalt het aantal faillissementen scherp. De oorzaak van het lage aantal faillissementen is niet onderzocht, maar het lage aantal is met de coronacrisis in het achterhoofd opvallend te noemen.In de Algemene regeling zaaksbehandeling Rechtspraak is (onder 2.3) aangegeven dat de rechter bij de inhoudelijke beoordeling van een faillissementsaanvraag naar alle relevante omstandigheden zal kijken, waaronder ook de coronacrisis en de daarmee samenhangende (economische) situatie. Dit leidt er toe dat rechters op dit moment ondernemingen die in de kern gezond zijn, niet snel failliet zullen laten gaan. Mogelijk spelen ook de steunmaatregelen van de overheid een rol bij het lage aantal faillissementen.Hoe verloopt een faillissement?Als een bedrijf of persoon rekeningen niet meer betaalt, kan een faillissement worden uitgesproken door de rechtbank. Dit gebeurt duizenden keren per jaar. Als een bedrijf of persoon failliet wordt verklaard, benoemt de rechtbank een curator. De curator onderzoekt of een doorstart mogelijk is, beheert en verkoopt zo nodig de bezittingen van de failliete boedel. De curator zorgt er vervolgens voor dat, binnen wettelijke regelingen, aan de schuldeisers kan worden uitgekeerd of dat een burger kan worden toegelaten tot een wettelijke schuldsanering.Open dataDe faillissementscijfers worden maandelijks gepubliceerd en zijn ook beschikbaar als open data. Daarnaast worden alle uitgesproken faillissementen opgenomen in het openbare Centraal Insolventieregister. Meer informatie: Faillissementscijfers

De politie, het Openbaar Ministerie (OM) en de Rechtspraak hadden de afgelopen 10 jaar te maken met wisselend beleid, voor zowel de manieren waarop deze organisaties worden gefinancierd als het door het kabinet beschikbaar gestelde geld. Deze gang van zaken zit samenwerking in de weg en is risicovol voor continuïteit van de betrokken organisaties. Dit blijkt uit het recent gepubliceerde onderzoek Continuïteit in de bekostiging van politie, Openbaar Ministerie en Rechtspraak (wodc.nl) van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC).De onderzoekers brachten in kaart op welke manieren de 3 organisaties worden gefinancierd en wat de voor- en nadelen van bepaalde financieringswijzen zijn. Daarnaast is gekeken hoezeer de begrotingen van politie, OM en Rechtspraak van 2010 tot 2020 fluctueerden, bijvoorbeeld door bezuinigen of extra investeringen. Daarbij bleken bezuinigingen veelal generiek van aard terwijl extra investeringen juist voor specifieke doelen werden ingezet. Financiering van de RechtspraakDe onderzoekers brachten de schommelingen in de Rechtspraakbegrotingen vanaf 2010 in kaart. In 2010 ging het om 919 miljoen euro, in 2016 steeg dit naar 1.017 miljoen om in 2019 weer te dalen naar 987 miljoen euro. Deze veranderingen zijn vooral toe te schrijven aan de manier waarop de Rechtspraak werd gefinancierd. Tot en met 2019 kreeg de Rechtspraak grotendeels per rechtszaak betaald. Een stijging van het aantal zaken betekende een hoger budget, een daling juist een verlaging. Daarnaast veranderde door onder andere bezuinigingen ook de vergoeding per type zaak door de jaren heen. Omdat het aantal rechtszaken (en daarmee het budget) al een aantal jaren daalt en omdat vaste kosten voor bijvoorbeeld huisvesting minder snel kunnen dalen, knelde deze manier van financiering steeds meer. Sinds vorig jaar bestaat daarom een veel groter deel (ca. 40 procent) van het budget uit een vast bedrag. Ook bleek eerder dat niet alle zaakverzwarende factoren – zoals minder lichtere zaken, professionalisering van de advocatuur en een complexer toetsingskader – zich vertaalden in een hogere vergoeding per zaak. Hierdoor liep de werkdruk op en ontstonden grotere tekorten, schrijven de onderzoekers. StabiliteitPolitie, OM en de Rechtspraak vragen de politiek al langer te zorgen voor een stabiele, robuuste financiering van de rechtsstaat. Naast stabiliteit is volgens hen fors meer geld (trouw.nl) nodig. Deze oproep wordt gesteund door de Regioburgemeesters. AchtergrondHet onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van een aangenomen motie van senator Paul Rosenmöller (GroenLinks). Met deze motie (eerstekamer.nl) roept de Eerste Kamer de regering op te onderzoeken hoe de politie, OM en de Rechtspraak op een stabiele manier kunnen worden gefinancierd. De rechtsstaat is volgens de Eerste Kamer gebaat bij zo'n solide financiering. De motie was een reactie op het wispelturige beleid waar de 3 organisaties de afgelopen jaren mee werden geconfronteerd, en de bezuinigingen die daar vaak mee gepaard gingen.

De Rechtspraak heeft in zijn jaarverslag over 2019 onjuiste cijfers gepubliceerd over het aantal opgelegde tbs-maatregelen. Ook de recent in een persbericht verstrekte tbs-cijfers over 2020 kloppen niet. Het jaarverslag 2020, dat gisteren is gepubliceerd, bevat géén onjuiste tbs-aantallen. Oorzaak van de foutief verstrekte cijfers was een verkeerde weergave van registratie van tbs-zaken in het managementinformatiesysteem. CijfersJaarlijks publiceert de Rechtspraak cijfers over het aantal opgelegde tbs-maatregelen. Voor deze cijfers maakt de Rechtspraak gebruik van het managementinformatiesysteem van het Openbaar Ministerie (OM). Begin april 2021 publiceerde de Rechtspraak de cijfers over het aantal opgelegde tbs-maatregelen over 2020. Enkele dagen na publicatie van dit persbericht informeerde het OM de Rechtspraak echter dat de tbs-aantallen over 2019 en 2020 niet correct zijn (te laag). Deze foutieve cijfers zijn vorig jaar ook in het jaarverslag Rechtspraak 2019 gepubliceerd. Oplossing van het probleemInmiddels is de oorzaak van het probleem bekend. De verwachting is dat in mei de correcte cijfers over het aantal opgelegde tbs-maatregelen kunnen worden gepubliceerd. De Raad voor de rechtspraak heeft de onjuiste aantallen op rechtspraak.nl verwijderd en betrokken partijen geïnformeerd.

De coronacrisis is in 2020 van grote invloed geweest op de gang naar de rechter en de processen binnen de Rechtspraak. Het aantal afgehandelde rechtszaken daalde met 11 procent ten opzichte van 2019. In totaal werd in 2020 in 1,37 miljoen zaken rechtgesproken, ongeveer 170.000 zaken minder dan in 2019. Dit blijkt uit cijfers uit het vandaag gepubliceerde jaarverslag van de Rechtspraak. Onder meer door de versnelde invoering van digitale voorzieningen, zoals online zittingen en veilig e-mailen, kon de Rechtspraak blijven functioneren tijdens de coronacrisis.Bericht gaat verder onder de infographic.Aantal zakenRuim driekwart (76 procent) van de afgehandelde zaken waren civielrechtelijke handelsgeschillen en familiezaken (rechtbank, hof en kanton). 17 procent van de zaken was een strafzaak, de resterende 7 procent bestond uit bestuursrechtzaken, vreemdelingenzaken en belastingzaken. Het aandeel strafzaken nam iets af en het aandeel civiele zaken nam iets toe in 2020 vergeleken met de verdeling in 2019. ​Corona-achterstanden in het strafrecht Door de uitbraak van het virus konden veel fysieke zittingen tussen 17 maart en 11 mei 2020 niet plaatsvinden. Ongeveer 14 duizend misdrijfzaken bij de rechtbanken en ruim 3 duizend strafzaken bij de gerechtshoven konden niet door de rechter worden behandeld. De daaruit voortvloeiende achterstanden in misdrijfzaken worden in samenspraak met het OM weggewerkt. Onder andere met behulp van avondzittingen, het behandelen van meer zaken door 1 rechter in plaats van 3 en meer OM-strafbeschikkingen voor lichte zaken. Ook zijn er rechters ingezet die met pensioen zouden gaan of dat al waren. De door de coronacrisis ontstane achterstanden in misdrijfzaken zijn voor 70 procent* (*cijfers februari 2021) ingelopen. Naar verwachting is de achterstand uiterlijk eind 2021 volledig weggewerkt. Werkzaam binnen de RechtspraakElke dag zetten meer dan 10.000 mensen zich in voor een rechtvaardige samenleving. Dit waren in 2020 9.101 rechtspraakmedewerkers, die ruim 2.500 rechters en raadsheren ondersteunden. Van de rechters en raadsheren was ruim 60 procent vrouw (1.282 vrouw, 850 man). Vorig jaar waren 215 rechters en raadsheren in opleiding en zijn 19 gepensioneerde rechters heringetreden als rechter-plaatsvervanger om binnen verschillende rechtsgebieden te helpen met het wegwerken van achterstanden. Inmiddels werken in totaal zo'n 75 rechters door na hun pensioendatum. WrakingsverzoekenWie betrokken is bij een rechtszaak en vindt dat de rechter een zaak niet onpartijdig kan beoordelen, kan door middel van een wrakingsverzoek vragen deze rechter te laten vervangen door een andere. Een gering deel van de wrakingsverzoeken wordt daadwerkelijk gehonoreerd, gemiddeld zo'n 3 procent van het totaal. In 2020 werden er 675 wrakingsverzoeken ingediend, waarvan 549 bij de rechtbanken, 111 bij de gerechtshoven, 12 bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB) en 3 bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). In totaal werden 17 wrakingsverzoeken gegrond verklaard.Zie ook: Rechtspraak wil eigen ervaring met effecten wetgeving en beleid vaker delen Jaarbericht Henk Naves: verantwoordelijkheid nemen Jaarverslagrechtspraak.nl

Zorgen rechters over coronasteunwetgeving en JeugdwetIn het vandaag verschenen jaarverslag van de Rechtspraak uit Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, zijn zorgen over de coronasteunwetgeving en de Jeugdwet. In beide gevallen ligt onrecht op de loer, schrijft hij in zijn jaarbericht. Het is een van de manieren waarop de Rechtspraak meer betrokkenheid wil tonen bij bestaand beleid en wetgeving. Rechters zien dagelijks de effecten van wetgeving en de uitvoeringspraktijk. Door deze ervaringen te delen kunnen volgens Naves onrechtvaardige situaties in de toekomst worden voorkomen.ToeslagenaffaireIn het jaarbericht blikt de voorzitter van de Raad terug op een jaar dat werd gedomineerd door de coronacrisis, maar ook door de toeslagenaffaire: 'Voor duizenden was 2020 het jaar waarin hun leed eindelijk erkenning kreeg.' De Rechtspraak moet daarop haar verantwoordelijkheid nemen en bijdragen aan verbetering, stelt Naves. Naar aanleiding van de toeslagenaffaire probeert de Rechtspraak in kaart te brengen of er op meer plekken vergelijkbare problemen spelen. Of jurisprudentie te knellend is, wetten te rigide zijn of de uitwerking daarvan schrijnend.CoronasteunwetZo zijn er zorgen over de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) en de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW), bedoeld om financiële steun te verlenen aan bedrijven en ondernemers die zijn getroffen door de coronacrisis. Maar de regelingen herbergen het risico hard – misschien wel te hard – uit te pakken voor sommige mensen. Naves: 'De expliciete datum die bepaalt of wel of geen steun kan worden verleend, kan onrecht in de hand werken en het is maar de vraag of de rechter ruimte heeft om dit onrecht in de zittingszaal te corrigeren.' De Rechtspraak houdt aan de hand van rechtszaken hierover in de gaten of dit onrecht zich daadwerkelijk manifesteert.JeugdwetOok noemt Naves de Jeugdwet als voorbeeld van bestaande wetgeving waar onrecht dreigt. In 2012 toonde de Raad voor de rechtspraak zich in een uitgebreid advies (pdf, 209,2 KB) al bezorgd. 'Inmiddels is het wetsvoorstel van destijds al een aantal jaren wet en is duidelijk geworden dat kinderen die hulp nodig hebben ondanks deze wet – of misschien zelfs wel als gevolg daarvan – in de knel zitten.' Dit ligt volgens Naves niet alleen aan de wet, maar ook aan de uitvoering en schaarse middelen die hiervoor beschikbaar zijn. 'Aanpassing van het stelsel is nodig, zodat kinderen en ouders niet meer zo lang op hulp hoeven te wachten.' Trias politicaVoor de Rechtspraak is deze reflectie op bestaand beleid en wetgeving niet vanzelfsprekend vanwege de verhoudingen tussen staatsmachten. Naves: ‘We begeven we ons op onbekend terrein, volledig bewust van de grenzen die de scheiding der machten dicteert. Tegelijkertijd moet respect voor de trias een open gesprek niet in de weg staan. Zeker niet als zo'n gesprek onrechtvaardigheid kan voorkomen.' Hij wil ervoor waken de grenzen van de trias politica niet te overschrijden. ‘Onze bijdrage moet constructief en dienend aan de samenleving zijn en het evenwicht tussen de staatsmachten niet verstoren. Het is een zoektocht vol gevoeligheden, maar ik denk wel dat deze koorddans noodzakelijk is. Want er zijn zorgen.'Zie ook: Jaarverslag Rechtspraak: 11 procent minder rechtszaken in 2020 Jaarbericht Henk Naves: verantwoordelijkheid nemen Jaarverslagrechtspraak.nl

Voor een sterke democratische rechtsstaat zijn de komende jaren investeringen en hervormingen noodzakelijk. Dat stelt de Raad voor de rechtspraak in een brief aan informateur Tjeenk Willink. Toetsing aan GrondwetIn de brief worden aanbevelingen gedaan ten behoeve van rechtvaardige, toegankelijke, transparante en stabiel gefinancierde rechtspraak. Zo pleit de Rechtspraak ervoor toetsing aan de Grondwet mogelijk te maken, zodat burgers bij de rechter een effectief beroep kunnen doen op grondrechten die daarin zijn vastgelegd. Ook breekt de Rechtspraak een lans voor lagere griffierechten in zaken met een klein financieel belang (vaak MKB en schuldenproblematiek) en in zaken van burgers met een groot financieel belang (bijvoorbeeld aardbevingszaken). Daarnaast wordt het nieuwe kabinet gevraagd te zorgen voor een adequate rechtsbijstand, zodat de toegang tot de rechter ook voor mensen met minder financiële middelen geborgd wordt.Stabiele en robuuste financieringIn plaats van de instabiele financiering van de afgelopen jaren pleit de Rechtspraak verder voor een robuuste en stabiele begroting, met een structurele investering van 150 miljoen euro per jaar. Dat bedrag is onder andere nodig om extra rechters op te leiden zodat tijdige rechtspraak kan worden geboden aan burgers, bedrijven en overheden. Maar ook voor verdere digitalisering en innovatie die de toegang tot de rechter verbetert - zoals maatschappelijk effectieve rechtspraak (MER) en toegankelijker communicatie - en de modernisering van het strafrecht. Lees hier de volledige brief met alle aanbevelingen aan de informateur (pdf, 315,7 KB).