Rechtspraak

De plannen van de Rechtspraak voor digitale toegankelijkheid in civiel en bestuursrecht zijn klaar om getoetst te worden door het Bureau ICT-toetsing van het Rijk (BIT). Minister Dekker (voor Rechtsbescherming) heeft ze daar namens de Raad voor de rechtspraak aangeboden. Het BIT toetst de risico's en kans van slagen bij grote IT-projecten van de overheid.TijdslijnNa een positief advies van het BIT en als minister Dekker bereid is de plannen te financieren, kan de Rechtspraak starten met de uitvoering. Omdat een BIT-toets tot 6 maanden in beslag kan nemen zal dit naar verwachting na de zomer van 2020 zijn. Eerst worden rijksbelastingzaken en beslagrekesten digitaal toegankelijk gemaakt. Als het nieuwe systeem goed werkt volgen daarna reguliere vreemdelingenzaken, volksverzekeringszaken en gemeenschappelijke verzoeken om echtscheiding. ToekomstIn de toekomst worden stap voor stap andere zaakstromen digitaal toegankelijk gemaakt. Dit gebeurt eerst bij 1 gerecht, op vrijwillige basis. Daarna volgen de andere gerechten en als het systeem voldoet aan alle eisen wordt digitaal procederen voor professionele procespartijen in de zaakstroom verplicht. Burgers blijven de mogelijkheid houden om op papier te procederen.SamenlevingMet de plannen voor digitale toegankelijkheid komt de Rechtspraak tegemoet aan de wens van de samenleving om digitaal te kunnen procederen, zoals binnen het strafrecht, in faillissements- en bewindszaken en bij asiel- en bewaringszaken al (deels) mogelijk is. In asiel- en bewaringszaken is digitaal procederen al wettelijk verplicht en blijft het huidige digitale systeem nog een behoorlijke tijd in de lucht, tot een soepele overgang naar het nieuwe systeem mogelijk is. Zie ook: Digitale toegankelijkheid van de Rechtspraak

Komende zaterdag, 11 januari 2020, staat een stille tocht gepland tegen de hervormingen van de Poolse rechtspraak in Warschau. Een aantal Nederlandse rechters heeft gehoor gegeven aan de oproep van de Poolse rechtersvereniging om daarin mee te lopen. Naar verwachting lopen er rechters uit zo'n 20 verschillende landen mee in de stille tocht.De afgelopen jaren heeft de Poolse regering verregaande hervormingen doorgevoerd in de Poolse rechtspraak die in strijd zijn met het EU-recht en -standaarden. De hervormingen hebben de onafhankelijke positie van de rechterlijke macht ernstig ingeperkt. Nieuw dieptepunt is het recent ingediende wetsvoorstel dat het opleggen van disciplinaire maatregelen aan rechters mogelijk maakt bij bijvoorbeeld lidmaatschap van NGO's of uitspraken die politiek gevoelig liggen. Ook beperkt het wetsvoorstel de toepassing van EU-recht door Poolse rechters. ZorgelijkDe Nederlandse Raad voor de rechtspraak heeft sinds de eerste hervormingen van de Poolse rechtspraak in 2016 bij herhaling zowel voor als achter de schermen zijn zorgen geuit over de hervormingen van de Poolse rechtspraak. De Raad spreekt zijn steun uit voor de Poolse, Nederlandse en Europese collega's die zaterdag mee zullen lopen met de stille tocht.Statement ENJC Executive BoardDe Executive Board van het Europees netwerk van Raden voor de rechtspraak (ENCJ) heeft vandaag ook een verklaring (encj.eu) uitgebracht waarin zij benadrukken dat elke rechter in de Europese Unie de plicht heeft om zonder enige restricties Europees recht toe te passen.

Grenzen capaciteit huidige locaties bereiktOm in de toekomst nieuwe strafzaken te kunnen faciliteren waarbij zware veiligheidsmaatregelen nodig zijn is veel meer zittingscapaciteit bij extra beveiligde rechtbanken noodzakelijk. Dit zegt Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, vandaag in zijn nieuwjaarstoespraak. De al bestaande extra beveiligde locaties, de Bunker in Amsterdam en het Justitieel Complex Schiphol, zitten vrijwel vol en komen onvoldoende tegemoet aan de wensen van bijvoorbeeld slachtoffers en journalisten.Nieuwe realiteitVolgens de voorzitter van de Raad brengt het nieuwe jaar unieke uitdagingen voor de Rechtspraak met zich mee. Naves doelt daarbij op een aantal complexe liquidatie- en ondermijningszaken en op de ongekende omvang van het MH17-proces. Ook heeft de gewelddadige dood van advocaat en rechter-plaatsvervanger Derk Wiersum op 18 september vorig jaar grote impact gehad op de manier waarop advocaten, officieren van justitie en rechters worden beveiligd. GesprekDe Raad voor de rechtspraak is met minister Dekker (voor Rechtsbescherming) en andere betrokken partijen in gesprek over het gebrek aan zittingsruimte voor zware strafzaken. Zie ook: ‘Stop met het verdacht maken van de rechter'

Rechtspraak roept politiek op verantwoordelijkheid te nemen voor eigen wetgevingPolitici moeten hun verantwoordelijkheid nemen en niet wijzen naar de rechter als wetten niet de gewenste uitkomst hebben in de rechtszaal. Dit zegt Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, vandaag in zijn nieuwjaartoespraak. Naves: ‘Hoewel het misschien politiek beter uitkomt om te doen alsof het wel zo is: rechters schudden geen regels lukraak uit hun mouw. Rechters passen het recht toe zoals is vastgesteld door de wetgever en toetsen aan internationale verdragen zoals deze zijn omarmd door het parlement. Regels waar óók de overheid zich aan moet houden.'DikastocratieHet afgelopen jaar nam de rechter een aantal veelbesproken beslissingen, bijvoorbeeld de uitspraak van de Raad van State over het Nederlandse stikstofbeleid en de (in hoger beroep teruggedraaide) beslissing van de Haagse rechtbank en gerechtshof over de inspanningsverplichting die de overheid heeft om de Nederlandse kinderen van Syriëgangers naar Nederland te halen. Ook was er veel maatschappelijke aandacht voor de klimaatzaak Urgenda waarin de rechter bepaalde dat Nederland meer moet doen tegen de uitstoot van broeikasgassen. Naar aanleiding hiervan stelde de Tweede Kamer een werkgroep in om de ‘toenemende invloed' van rechters in de trias politica, de zogenaamde dikastocratie, te onderzoeken. EvenwichtDe voorzitter van de Raad benadrukt dat hij er geen moeite mee heeft als een individuele politicus of politiek partij de rechter naar voren schuift als boeman. Waar hij zich wél aan stoort is het gebrek aan stevig politiek tegengeluid als de rechter stelselmatig verdacht wordt gemaakt. Naves: ‘Op een enkeling na zwijgt men en stemt zo toe. Sterker nog, de beschuldiging van de rechter wordt omarmd door een heuse parlementaire werkgroep die onderzoek doet naar de ‘rechtersstaat'. En dan komen we op het punt dat het evenwicht binnen de trias wankelt.'RespectNaves beaamt dat het gaat om uitspraken met grote impact op de samenleving waarbij het oordeel van de rechter onder een vergrootglas ligt. ‘Ondanks soms forse maatschappelijke en politieke druk houden rechters het hoofd koel en komen tot een onafhankelijk, professioneel oordeel. Dat zou respect moeten oogsten, geen verdachtmakingen. Het zou de politiek sieren in de spiegel te kijken na een onwelgevallige uitspraak van de rechter. Stop met het verschuilen achter ónze toga en neem verantwoordelijkheid voor wetgeving en besluitvorming die kennelijk tekortschiet. 'Extra beveiligde rechtbankenIn de traditionele nieuwjaarstoepspraak blikte Naves ook terug op het afgelopen jaar. Hij stond daarbij nadrukkelijk stil bij de gewelddadige dood van advocaat en rechter-plaatsvervanger Derk Wiersum. Naves: ‘De zogenoemde ‘beroepsgroep democratische rechtsorde' wordt sinds die dag in september noodgedwongen intensiever beschermd door de overheid. De nieuwe realiteit stelt ons voor allerlei vragen. Hoe gaan we vanaf nu om met rechtszaken waarbij sprake is van serieuze dreiging?' Om zware rechtszaken te kunnen blijven faciliteren is het volgens Naves noodzakelijk dat er een veel meer zittingscapaciteit bij extra beveiligde rechtbanken komt. Naves: ‘De Bunker in Amsterdam en het Justitieel Complex Schiphol zitten vol.'Zie ook: ‘Meer zittingscapaciteit bij extra beveiligde rechtbank noodzakelijk'

Ook in 2019 werd rechtspraak.nl miljoenen keren bezocht. Vanwege veelbesproken nieuws en uitspraken, maar ook om zelf zaken te regelen. Op deze laatste dag van het jaar, een overzicht:NieuwsDe rechtszaak die het nieuws domineerde was dit jaar de strafzaak tegen Willem Holleeder. In juli werd de Amsterdammer veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor het uitlokken van 6 moordaanslagen. Het themadossier over de zwaarste straf die de rechter in Nederland kan opleggen zag hierdoor een forse toename in het aantal bezoekers. De Hoge Raad hakte in 2019 veel besproken knopen door, bijvoorbeeld in de klimaatzaak Urgenda en over het ‘slapend dienstverband'. Veel mensen lazen de gezamenlijke reactie van de advocatuur, Openbaar Ministerie en de Rechtspraak op de gewelddadige dood van advocaat en rechter-plaatsvervanger Derk Wiersum.UitsprakenHet uitsprakenregister van de Rechtspraak wordt dagelijks duizenden keren bezocht, veelal door juridisch professionals. Vanzelfsprekend lazen zij de bovengenoemde uitspraken, maar ook zochten zij op enkele opvallende zaken. Zo trok een uitspraak rondom de auteursrechten van cartoons veel bekijks. Een geschil rondom een sportschoolabonnement en een openstaande tandartsrekening van 5 eurocent konden ook op veel aandacht rekenen. Net als een naamsvermelding bij een #metoo-artikel in de krant en de vraag of het produceren van pannenkoeken en poffertjes valt onder ‘de werkingssfeer van het Verplichtingstellingsbesluit van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Zoetwaren'.OnderwerpenAls een niet-professionele bezoeker op rechtspraak.nl terecht komt, is dat vaak om het ouderlijk gezag over een kind aan te vragen of hier informatie over op te zoeken. Het aanvragen van bewind is een onderwerp dat veel mensen bezighoudt, net als de afhandeling van erfenissen. Ook willen mensen graag weten wat een rechtszaak kost en hoe je een zitting kan bijwonen.

Vanwege de feestdagen hanteren veel gerechten aangepaste openingstijden. Zo zijn sommige gerechtsgebouwen op 31 december gesloten. Op nieuwjaarsdag zijn alle locaties dicht.Rechtspraak ServicecentrumOok het Rechtspraak Servicecentrum (RSC) heeft aangepaste openingstijden rondom oud-en-nieuw. Op 31 december is het RSC tot 16.30 uur bereikbaar. Op nieuwjaarsdag is het RSC gesloten. Meer informatieKijk voor meer informatie op de pagina van het gerecht dat u wilt bezoeken. Rechtbanken Gerechtshoven College van Beroep van het bedrijfsleven Centrale Raad van Beroep

Het project Mediation in strafzaken won vorige week woensdag de prestigieuze Bianchi Herstelrechtprijs. Bij deze voor Nederland relatief nieuwe vorm van herstelrecht krijgen verdachte en slachtoffer de kans om onder begeleiding met elkaar in gesprek te gaan en op die manier te werken aan emotioneel en financieel herstel. Niet alleen de verdachte en het slachtoffer profiteren van de mediation, ook de omgeving kan zien hoe onrecht kan worden hersteld. KansJudith Uitermark, strafrechter en coördinator mediation in strafzaken, nam de prijs in ontvangst: ‘Het herstelrecht is eigenlijk geen recht, maar meer een kans die officieren of rechters kunnen bieden aan mensen in een strafzaak waarin ze zien dat er een herstelbehoefte ligt. Een verdachte die spijt heeft en zijn verantwoordelijkheid wil nemen bijvoorbeeld, of een slachtoffer die erg veel last heeft van wat er gebeurd is en daar vragen over heeft.'Meer informatie over mediation in strafzaken

Advocaten zijn gematigd positief als hen wordt gevraagd hoe het is gesteld met de rechterlijke onafhankelijkheid in Europa. Dat blijkt uit een vandaag gepubliceerd rapport (encj.eu) van het Europees Netwerk van Raden voor de Rechtspraak (ENCJ) en de Council of Bars and Law Societies of Europe (CCBE). Gemiddeld geeft de advocatuur de Europese rechter een 6.7 als rapportcijfer op het gebied van onafhankelijkheid. Aan het onderzoek namen bijna 4.500 advocaten deel. Top 5Advocaten uit het Verenigd Koninkrijk geven rechters met een 9 de hoogste score. Daarna volgen Zweden, Noorwegen en Ierland – allen met een 8,2. Nederland maakt met een 7,7 de top 5 compleet. Daarbij moet wel de kanttekening worden geplaatst dat het aantal Nederlandse respondenten erg laag is (53) en er daarom geen harde conclusies aan dit cijfer kunnen worden verbonden. Lagere scoresIn Hongarije, Griekenland Cyprus en Slowakije zijn advocaten met scores tussen de 5,1 en 5,5 het minst positief over de onafhankelijkheid van de rechtspraak. TweeluikHet vandaag gepresenteerde rapport is het laatste deel van een tweeluik. In het eerste deel werden meer dan 11 duizend rechters middels een enquête (encj.eu) gevraagd naar de mate waarin zij onafhankelijkheid ervaren. Het Europese gemiddelde lag bij deze enquête op een 8,3. Nederland haalt zelfs een 9, rechters geven in ons land aan dat ze zeer onafhankelijk hun werk kunnen doen.PolenVoor Polen zijn alleen cijfers van de enquête onder advocaten beschikbaar. De cijfers van rechters ontbreken omdat de KRS, de Poolse Raad voor de rechtspraak, als lid van het ENCJ is geschorst omdat de Poolse rechtspraak niet meer als onafhankelijk wordt gezien van de uitvoerende en wetgevende macht. Poolse advocaten denken dat rechtersbenoemingen vaak op andere gronden gebaseerd zijn dan op ervaring of competentie. Ook geloven ze vaak niet dat de Poolse Raad voor de rechtspraak de onafhankelijkheid van de rechtspraak goed kan beschermen.

De Raad voor de rechtspraak vraagt in een wetgevingsadvies aan minister Grapperhaus van Justitie & Veiligheid met klem om af te zien van een nieuwe wet om taakstraffen onmogelijk te maken bij zaken over geweld tegen hulpverleners. De minister wil in een wetsvoorstel dat de huidige taakstrafbeperking bij gewelds- en zedenmisdrijven wordt uitgebreid en dat alleen nog maar een taakstraf kan worden opgelegd in combinatie met een celstraf. Extra vergeldingDe Raad begrijpt dat de maatschappij extra vergelding vraagt als er geweld wordt gepleegd tegen hulpverleners. Maar, zo stelt de Raad, er is nu ook al voldoende aandacht van rechters voor de ernst van dit soort misdrijven. Het wetsvoorstel belemmert de rechter in zijn mogelijkheden om rekening te houden met bijzondere omstandigheden en dus maatwerk te leveren. De Raad vindt dat erop vertrouwd mag worden dat de rechter – rekening houdend met alle omstandigheden – binnen zijn mogelijkheden per geval zorgvuldig straft. Dit wetsvoorstel spreekt dat vertrouwen niet uit.Variatie aan gedragingenDe huidige wet biedt al de mogelijkheid om een celstraf op te leggen. Maar de ene mishandeling is de andere niet. Een kleine duw, een ongelukkige val kan al snel zonder dat dat de bedoeling is tot mishandeling leiden. Voor de wet maakt dat geen verschil. Daarnaast betekent de voorgestelde taakstrafbeperking dat de straf die (volgens rechter, officier van justitie, reclassering én maatschappij) het beste bij de casus past, niet kan worden opgelegd. Michiel de Ridder, strafrechter en voorzitter van het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht (LOVS): ‘We houden vaak ook rekening met de geschiedenis van de dader en met de gevolgen van een straf voor de maatschappij.' In verhoudingBovendien moet de straf in verhouding blijven staan met de ernst van de daad, aldus rechter De Ridder. ‘Stel dat iemand tijdens het uitgaan beschonken een agent duwt. Als diegene dan altijd toch kort de gevangenis in moet, verliest hij misschien wel zijn baan, of relatie. Een werkstraf is dan meer op zijn plaats. Dat is echt een straf en de gevolgen hebben de juiste proportie.' De maximale straffen tegen politiegeweld zijn in de afgelopen jaren al drie keer verhoogd, maar het aantal veroordelingen is in die tijd nauwelijks veranderd. De Ridder: ‘Mensen zijn zich voor zo'n incident nauwelijks bewust van de strafmaat.' Op dit moment wordt in circa 40 procent van dit soort zaken een celstraf opgelegd. Lees hier het volledige wetgevingsadvies van de Raad voor de rechtspraak.Lees hier het wetsvoorstel van minister Grapperhaus.

De rechtbanken Rotterdam, Midden-Nederland en Zeeland-West-Brabant starten vanaf 13 december 2019 samen met een aantal bewindvoerders een proef om digitale communicatie in Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen-zaken (Wsnp-zaken) te testen. De schuldsaneringen zijn na de Faillissementen en Bewind door professionele bewindvoerders de derde zaakstroom van Toezicht die digitaal gaat. Effectiever en efficiënter Tijdens de pilot ‘digitalisering Wsnp-zaken' wordt een beperkt aantal lopende en nieuwe zaken digitaal behandeld. Met deze digitale communicatie kan de Rechtspraakmedewerker effectiever en efficiënter toezicht houden in de dossiers en over de dossiers heen. Iedere pilot-rechtbank heeft een aantal Wsnp-bewindvoerders gevraagd om deel te nemen aan de proef, om zo ervaring op te doen met digitaal werken. Zij loggen straks met een eHerkenningsmiddel (betrouwbaarheidsniveau 3) in op het beveiligde webportaal ‘Mijn Rechtspraak Toezicht Wsnp'. Daarin kunnen zij onder andere verslagen, verzoeken en berichten versturen, ontvangen en inzien. Landelijke uitrolDe pilot loopt tot half 2020. Als de digitale communicatie tussen de pilot rechtbanken en de bewindvoerders naar behoren werkt, wordt er geëvalueerd en wordt er bij een positieve uitkomst na de zomer van 2020 landelijk uitgerold. Voor de landelijke uitrol maken alle rechtbanken in overleg met Wsnp-bewindvoerders afspraken over de (verdere) digitalisering van Wsnp-dossiers. Het Rechtspraak Servicecentrum is het aanspreekpunt voor eventuele vragen voor de pilot bewindvoerders.